องค์ความรู้เรื่องรูปแบบและกระบวนการบริหารจัดการน้ำตามแนว ธนาคารน้ำใต้ดินแบบพอเพียง

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ดังนี้ ๑) เพื่อศึกษารูปแบบและกระบวนการบริหารจัดการธนาคารน้ำใต้ดินแบบพอเพียง ๒) เพื่อศึกษาวิเคราะห์องค์ความรู้ที่เกี่ยวกับแนวธนาคารน้ำใต้ดินแบบพอเพียง ๓) เพื่อสังเคราะห์องค์ความรู้เรื่องรูปแบบและกระบวนการบริหารจัดการน้ำตามแนวธนาคารน้ำใต้ดินแบบพอเพียง โดยมีพื้นที่เป้าหมายคือ ๑) องค์การบริหารส่วนตำบลกลางแดด อำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์ ๒) ชุมชนบ้านธารมะยม ตำบลวังซ่าน อำเภอแม่วงก์ จังหวัดนครสวรรค์ ๓) เทศบาลตำบลหนองมะโมง อำเภอหนองมะโมง จังหวัดชัยนาท ๔) วัดภัทรสิทราราม อำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยการสัมภาษณ์ผู้ที่เกี่ยวข้อง จำนวน ๒๕ รูป/คนและการสนทนากลุ่ม เพื่อหาข้อสรุปองค์ความรู้รูปแบบและกระบวนการบริหารจัดการธนาคารน้ำใต้ดินแบบพอเพียง ผลการวิจัยพบว่า ๑. รูปแบบและกระบวนการบริหารจัดการธนาคารน้ำใต้ดินแบบพอเพียงพบว่ารูปแบบและกระบวนการบริหารจัดการน้ำใต้ดินแบบพอเพียง ทั้ง ๔ พื้นที่ ๑) องค์การบริหารส่วนตำบลกลางแดด ๒) บ้านธารมะยม ๓) เทศบาลตำบลหนองมะโมง มีรูปแบบธนาคารน้ำใต้ดินแบบพอเพียง มีสอง ๒ ระบบ(รูปแบบระบบปิดและรูปแบบระบบเปิด) และ๔) ในส่วนของวัดภัทรสิทธารามที่ได้มีรูปแบบธนาคารน้ำใต้ดินแบบพอเพียง(ระบบปิด)แบบรางไร้ท่อเพียงระบบเดียว เพราะบริบทพื้นที่ในแต่ละที่แตกต่างกันกระบวนการบริหารจัดการธนาคารน้ำใต้ดินแบบพอเพียงทุกพื้นที่บริหารจัดการแต่ละพื้นที่ต่างกัน ๒.วิเคราะห์องค์ความรู้ที่เกี่ยวกับแนวธนาคารน้ำใต้ดินแบบพอเพียงทั้ง ๔ พื้นที่ พบว่า องค์ความรู้ที่เกี่ยวกับแนวธนาคารน้ำใต้ดินแบบพอเพียงเป็นองค์ความรู้ในการจัดการทรัพยากรน้ำในท้องถิ่นรูปแบบหนึ่งที่ชุมชมท้องถิ่นสามารถทำเองได้โดยมีรูปแบบธนาคารน้ำใต้ดินแบบพอเพียง ๒ ระบบ คือ รูปแบบระบบปิด และรูปแบบระบบเปิด โดยองค์ความรู้ในแต่ละพื้นที่ดำเนินการที่มุ่งเน้นไปที่กระบวนการบริหารจัดการน้ำที่ต้นทางของน้ำเกิดองค์ความรู้ที่ส่งผลในการแก้ไขน้ำท่วมขังให้ลดลง แก้ปัญหาความแห้งแล้ง ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับพื้นที่ในการบริหารจัดการธนาคารน้ำใต้ดินเพื่อให้เกิดความเหมาะสมและเกิดประโยชน์ให้กับคนในชุมชน ข ๓. สังเคราะห์องค์ความรู้เรื่องรูปแบบและกระบวนการบริหารจัดการน้ำตามแนวธนาคารน้ำใต้ดินแบบพอเพียงพบว่าในพื้นที่ ๔ พื้นที่ มีรูปแบบการบริหารจัดการธนาคารน้ำใต้ดินแบบพอเพียง มี ๒ ระบบ ๕ รูปแบบ ธนาคารน้ำใต้ดินแบบพอเพียง ๑) ระบบปิดแบบครัวเรือน ๒) ระบบปิดแบบผันน้ำ ๓) ระบบปิดแบบรางระบายน้ำหรือรางไร้ท่อ ๔) ระบบเปิด แบบทำใหม่และ๕) ระบบเปิด แบบประยุกต์ การบริหารจัดการธนาคารน้ำใต้ดินแบบพอเพียงทั้ง ๔ พื้นที่ มีจุดมุ่งหมายเพื่อสามารถป้องกันบรรเทาแก้ไขสภาพปัญหาน้ำท่วม น้ำขัง และภัยแล้ง จุดต่างกันในการบริหารจัดการธนาคารน้ำใต้ดินแบบพอเพียงพื้นที่มีความแตกต่างกันต้องปรับใช้ให้เหมาะสมกับพื้นที่ กระบวนการบริหารจัดการน้ำตามแนวธนาคารน้ำใต้ดินแบบพอเพียงเป็นองค์ความรู้นวัตกรรมที่ต้องมีผู้บริหารท้องถิ่นผู้นำที่เข็มแข็งและการมีส่วนร่วมของประชาชนในชุมชนทุกพื้นรวมทั้งหน่วยงานทั้งภาครัฐและเอกชนสนับสนุนจึงจะประสบผลสำเร็จ